1. Taktiksel Kentleşme Kavramı
Taktiksel kentleşme, şehirlerin stratejik ve planlı bir şekilde gelişmesini sağlayan bir kavramdır. Bu kavram, kentsel alanların kısa vadeli hedefler ve çözümlerle düzenlenmesini amaçlar. Taktiksel kentleşme, sürdürülebilirlik ve etkinlik gibi faktörlerin dikkate alındığı çeşitli stratejileri içerir. Bu stratejiler, şehirlerin mevcut durumunu iyileştirmek, ulaşım, konut ve altyapı gibi konularda çözümler üretmek için uygulanır. Dünyada ve Türkiye’de birçok örnek çalışma gerçekleştirilmiş ve bu çalışmaların başarıları, taktiksel kentleşmenin etkilerini göstermiştir. Bu projelerin sürdürülebilirliği ve geleceği ise önemli bir konu olarak ele alınmaktadır.
1.1. Taktiksel Kentleşmenin Önemi
Taktiksel kentleşmenin önemi, modern kent planlamasında büyük bir rol oynar. Bu kavram, kentlerin hızla değişen ihtiyaçlarına uyum sağlama ve sürdürülebilirlik açısından önemlidir. Taktiksel kentleşme, çevresel, sosyal ve ekonomik faktörlerin dikkate alındığı esnek bir yaklaşımdır. Kentlerin sürdürülebilirliğini artırırken, mevcut kaynakları etkin bir şekilde kullanma amacını taşır. Aynı zamanda, toplulukların ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilir ve kentsel boş alanları etkin şekilde değerlendirebilir. Taktiksel kentleşme stratejileri, kentsel alanları canlandırmak, güvenliği artırmak ve toplulukların katılımını teşvik etmek için kullanılabilir. Bu nedenle, taktiksel kentleşme, kent yaşamının kalitesini iyileştirmek için önemli bir araç olarak görülmektedir.
1.2. Taktiksel Kentleşme Stratejileri
Taktiksel kentleşme stratejileri, şehirleşme sürecinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu stratejiler, mevcut kentsel alanların daha etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasını hedeflemektedir. Birincil olarak, taktiksel kentleşme, kentsel boşlukların kullanımıyla ilgilenir ve bu boşlukları geçici veya daimi projelerle canlandırır. Stratejiler, kentsel dönüşümün maliyetini azaltırken, toplumun katılımını ve yerel inisiyatifi teşvik eder. Aynı zamanda kamusal alanların çeşitlendirilmesine, sürdürülebilir ulaşım sistemlerinin geliştirilmesine ve kültürel mirasın korunmasına da odaklanır. Taktiksel kentleşme stratejilerinin uygulanmasının, yerel ekonomiye, sosyal bağlantılara ve yaşam kalitesine olumlu etkileri olduğu kanıtlanmıştır. Türkiye’deki taktiksel kentleşme projeleri ve stratejilerinin gelecekte daha da yaygınlaşması beklenmektedir.
2. Taktiksel Kentleşmenin Tarihçesi
Taktiksel kentleşme, kentlerin ve yerleşim alanlarının planlama ve yönetim süreçlerinde ortaya çıkan bir yaklaşımdır. Kökenleri, özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında, kentlerin hızlı bir şekilde büyümesi ve değişmesiyle ilişkilidir. Bu süreçte, kentlerde yaşayan insanlar alternatif yöntemler aramaya başlamışlardır. Taktiksel kentleşme, bireysel veya toplumsal düzeyde oluşturulan farklı stratejiler ve çözümler ile kentsel alanların kullanımını ve yapısını dönüştürmeyi hedefler. Taktiksel kentleşmenin kökenleri, dayanışma, katılım, kendiliğindenlik ve yerel yönetimlerin önem kazandığı dönemlere kadar uzanmaktadır. Taktiksel kentleşmenin giderek daha fazla kabul görmesi ve yaygınlaşmasıyla, bu yaklaşımın kökenleri ve temel prensipleri üzerinde de daha çok düşünülmeye başlanmıştır. Sonuç olarak, taktiksel kentleşmenin kökenleri, kent planlama ve yönetimindeki değişen ihtiyaçlar ve toplumsal dinamiklerin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
2.1. Taktiksel Kentleşmenin Evrimi
Taktiksel kentleşme, zaman içinde önemli değişimlere uğramıştır. Geleneksel kentleşme anlayışından ayrılan taktiksel kentleşme, daha esnek ve uyarlanabilir bir yaklaşımı temsil etmektedir. Bu evrim süreci, kentlerin ihtiyaçlarına daha hızlı ve etkili bir şekilde cevap verebilme gerekliliğiyle başlamıştır. Günümüzde artan nüfus, doğal kaynakların azalması ve çevresel faktörlerin etkisiyle birlikte taktiksel kentleşme, sürdürülebilirlik odaklı bir dönüşüm geçirmiştir. Yaratıcı ve yenilikçi çözümler üreterek, kentsel sorunların çözümünde etkin rol oynamaktadır. Bu evrim, taktiksel kentleşmenin günümüzdeki başarılı uygulamalarının temelini oluşturmaktadır.
2.2. Taktiksel Kentleşmenin Günümüzdeki Durumu
Taktiksel kentleşmenin günümüzdeki durumu, kentlerin stratejik planlama ve sürdürülebilirlik açısından önemini vurgular. Günümüzde, bu tür kentleşme stratejileri giderek daha fazla popülerlik kazanmakta ve dünyanın çeşitli bölgelerinde etkileyici sonuçlar elde edilmektedir. Taktiksel kentleşme projeleri, kentsel alanların daha çekici, fonksiyonel ve yaşanabilir hale getirilmesini sağlamaktadır. Bu projeler, çevresel sürdürülebilirlik, kültürel zenginlik ve ekonomik kalkınma gibi alanlarda olumlu etkiler yaratmaktadır. Ülkemizde de taktiksel kentleşme projelerine giderek daha fazla önem verilmekte ve bu alanda önemli çalışmalar yapılma eğilimi göstermektedir. Türkiye’nin taktiksel kentleşme uygulamalarının geleceği, kentlerimizin daha yaşanabilir ve sürdürülebilir bir geleceğe ulaşması için büyük bir potansiyele sahiptir (Lydon, 2015).
3. Örnek Çalışmalar
Montreal, Saint Catherine Caddesi
2012 yılında caddenin trafiğe kapatılarak cadde de yukarıdan asılı pembe reçine topları ile yaya bölgesini hareketlendirdi.
New York High Line Park
High Line projesi Manhattan’da yer alan ve de yerden yükseltilmiş bir demiryolu hattı üzerine yeniden tasarlanmış ve yeşillendirilmiş bir park alanıdır.
Manisa Sevgi Yolu
Manisa’nın Salihli İlçesi’ndeki Mithatpaşa Caddesi ‟nin bir bölümü, Salihli Belediyesi’nce yayalaştırılarak Sevgi Yolu olarak düzenlenmiştir. 1995 yılında tamamlanan düzenlemelerle cadde taşıt trafiğine kapatılmıştır.
Ordu Melet Park
Ordu ili, Durugöl Mahallesi’nde yaklaşık 30 yıldır çöplük olarak kullanılan arazinin, kente yeni bir kimlik kazandırılması ve alanın fonksiyonel bir park projesine dönüştürülmesi, taktiksel kentleşmeye örnek olabilecek bir girişim olarak değerlendirilmektedir.
Kaynak:Lydon, M., & Garcia, A. (2015). Tactical Urbanism: Short-Term Action for Long-Term.
Washington: Change Island Press.
Yazar: Eda ŞENTÜRK (2023)
Yazar Hakkında
